گیتار یکی از آلات موسیقی پرکاربرد است که تقریبا در همه ژانرهای موسیقی، از سبک بلوز گرفته تا موسیقی پاپ، از آن به عنوان یکی از سازهای اصلی استفاده میشود. وجود انواع مختلفی از گیتار در دنیا موسیقی اصلیترین دلیل کاربرد فراوان این ساز در سبکهای مختلف موسیقی است. تاریخچه اختراع شکل مدرن گیتار به حدود سال 1850 میلادی باز میگردد. این ساز به مفهوم آنچه که امروزه آن را میشناسیم؛ به لطف نوآوریهای سازنده گیتار اسپانیایی آنتونیو تورس جورادو به دنیای موسیقی معرفی شد. از آن زمان، تغییرات و اختراعات جدیدی در ساز ایجاد شده که منجر به شکلگیری انواع گیتارهای متنوع شده است. ممکن است در لحظهای اولی که نام این ساز به گوشتان میخورد؛ تصویر دو مدل گیتار کلاسیک که دارای سیمهای نایلونی است و گیتار الکتریکی که سیمهایی از جنس فلز دارند در ذهنتان نقش ببندد؛ این در حالی است که از نظر فنی بیش از 20 مدل گیتار در بازار وجود دارد. در این مقاله به بررسی 4 مدل مختلف و پرکاربردتر گیتار و تاریخچه آنها میپردازیم.
گیتار پاپ
گیتار پاپ در واقع همان گیتار کلاسیک است که به یک سبک دیگر در کلاس آموزش گیتار پاپ آموزش داده میشود. محور آموزش گیتار کلاسیک به سبک پاپ بر پایه نوازندگی است و هدف استاد در این مسیر این است که هنرجو بتواند به سرعت پیشرفت کرده و به حدی مهارت پیدا کند که بتواند قطعات مختلف را اجرا کند. در این سبک بیشتر آموزش حول محور چگونگی نواختن ریتمهای مختلف و آکوردگیری است. با این روش هنرجو زودتر از سایر سبکها روی اجرای ریتم قطعات مختلف مسلط شده و میتواند همزمان با نوازندگی، وکال قطعه را نیز بخواند. از طرفی معمولا انتخاب بین سبک کلاسیک و پاپ در آموزش گیتار بستگی به سلیقه شخصی هنرجو نیز دارد. با انتخاب هر کدام از این سبکها، نوع موسیقی و قطعاتی که در برنامه آموزشی گنجانده میشود متفاوت خواهد شد.
گیتار فلامنکو
گیتار کلاسیک تنها گیتاری که ریشه آن به موسیقی اسپانیا باز میگردد نیست. گیتار فلامنکو نیز تاریخچهاش به اسپانیا برمیگردد. گیتار فلامنکو ابزاری است که از آن برای آواز و رقص فلامنکو استفاده میشود و از نظر ظاهری بسیار شبیه به گیتار کلاسیک است. با این حال صدای این گیتار زندهتر و تندتر از گیتار کلاسیک است. پشت و کنارههای گیتار فلامنکو، نسبت به گیتار کلاسیک در ادامه به توضیح آن میپردازیم از چوبهایی با چگالی کمتر مانند سرو ساخته شده و گردن آن نسبتا نازکتر است. در واقع کل بدنه گیتار فلامنکو به طور کلی نازکتر از گیتار کلاسیک است. سیمهای این گیتار نیز پایینتر از گیتار کلاسیک قرار گرفتهاند و به گیتاریست اجازه میدهند تا سیمها را سریعتر فشار دهد. سرعت بالا در گرفتن سیمها به نوازنده کمک میکند تا سرعت نوزاندگی خود را با سرعت موسیقی فلامنکو مطابقت دهد. ارتفاع سیمهای گیتار فلامنکو و گیتار آکوستیک تقریبا یکسان است.
گیتار الکتریک
گیتار الکتریک در دهههای 30 و 40 میلادی اختراع شد و از آن زمان تاکنون شرکتهای مختلف مدلها و اشکال متنوعی از آن را تولید و روانه بازار کردهاند. بر خلاف گیتار آکوستیک، بدنه گیتار الکتریک توخالی نیست. این به این معنی است که صدای ساز نمیتواند از بدنه توپر آن طنین انداز شود. گیتارهای الکتریک دارای پیکاپهای مغناطیسی روی بدنه خود و درست در زیر سیمها هستند که وظیفه خروج صدای نتها را بر عهده دارند. این پیکاپها ارتعاشات سیم را به یک سیگنال الکتریکی تبدیل میکنند. این سیگنال بعد از تولید به یک تقویتکننده (آمپلی فایر) ارسال شده تا پخش شود.
اغلب نوازندگان از پیک برای ضربه زدن به سیمهای گیتار الکتریک استفاده میکنند. اگرچه برخی از نوازندگان این کار را توسط انگشتان خود انجام میدهند. گیتار الکتریک خودش چندین زیر مجموعه دارد. به عنوان مثال گیتارهای سه چهارم یکی از زیر مجموعههای گیتار الکتریک هستند که به دلیل اندازه کوچک خود برای آموزش کودکان مناسبند. بسیاری از نوازندگان هنگام نواختن گیتار الکتریک از پدالهای افکت نیز استفاده میکنند. اختراع گیتار الکتریک باعث پدید آمدن ژانرهای جدیدی از موسیقی مانند راک اند رول و متال شد. البته از این ساز مانند گیتار آگوستیک میتوان در ساخت قطعات سبکهای دیگر موسیقی مانند جاز و بلوز نیز استفاده کرد.
گیتار کلاسیک
گیتار کلاسیک به نوعی از گیتار گفته میشود که دارای سیمهای نایلونی است و میتوان قطعات مختلف موسیقی از پاپ گرفته تا فلامنکو را با آن نواخت. این مدل گیتار جزء پرکاربردترین و خوش صداترین سازهای زهی محسوب میشود. بسیاری از هنرجویان با تصور اینکه نواختن گیتار کلاسیک سادهتر از سایر گیتارهاست؛ برای شروع به سراغ این ساز میروند؛ اما مشکل این انتخاب این است که اگر صدای دیگر مدلهای گیتار شما را به سمت یادگیری موسیقی سوق داده باشد؛ ممکن است در مسیر نوازندگی کم انگیزه شوید. بنابراین حتما قبل از خرید ساز و شروع روند موسیقی مطمئن شوید که به گیتار کلاسیک علاقه دارید. اگر با تصور ساده بودن نوازندگی با این ساز، گیتار کلاسیک را انتخاب کردهاید باید بگوییم که انتخابتان کاملا درست است. فرت بورد عریضتر و اکشن پایینتر سیمها در این مدل گیتار به نسبت دیگر مدلها باعث شده که نواختن آن کار سادهتری باشد. اکشن گیتار به حدفاصل بین سیم و فرت بورد گفته میشود. پایین بودن اکشن باعث میشود که نوازندگی با ساز راحتتر شود. با وجود اینکه گرفتن نت روی دسته این گیتار بعد از مدتی باعث میشود سرانگشتانتان درد بگیرد؛ اما به طور کلی نوزاندگی با گیتار کلاسیک نسبت به دیگر گیتارها کار سادهتری است.
گیتار سازی با تاریخچه جذاب است که به دوران باستان باز میگردد. این ساز از آن زمان تاکنون راه درازی را پیموده و تغییرات زیادی را تجربه کرده است. با این وجود تقریبا امروزه محبوبترین ساز در دنیای موسیقی محسوب شده و اغلب اولین سازی است که هنرجویان برای ورود به عرصه موسیقی آن را انتخاب میکنند. گیتار با تنوع شگفتانگیز و صدای مجذوبکنندهاش توانسته شکاف بین همه ژانرها و سبکهای موسیقی را پر کند و از نظر فنی یک سازه همهکاره برای ساخت قطعات موسیقی متنوع است.